گازسنج یا سنسور گاز، یک دستگاه است که برای اندازهگیری و تشخیص حضور یا غلظت گازها در محیط استفاده میشود. این دستگاهها معمولاً از تکنولوژیهای مختلفی مانند سنسورهای الکتروشیمیایی، سنسورهای نسبتی، سنسورهای لیزری و یا سنسورهای نیمه هادی استفاده میکنند. گازسنجها در بسیاری از صنایع و کاربردها مورد استفاده قرار میگیرند، از جمله صنعت نفت و گاز، صنایع شیمیایی، ایمنی و بهداشت حرفهای و زیست محیطی.
گازسنج سنسور الکتروشیمیایی
سنسور الکتروشیمیایی یک نوع سنسور است که برای تشخیص و اندازهگیری غلظت یک گاز خاص در محیط استفاده میشود. این نوع سنسورها از تکنولوژی الکتروشیمیایی بهره میبرند که بر اساس تعاملات شیمیایی بین گاز و مواد حساس در سطح الکترودها عمل میکنند.
ساختار اصلی سنسور الکتروشیمیایی شامل یک الکترود حساس و یک الکترود مرجع است. وقتی گاز مورد نظر به سطح الکترود حساس میرسد، تعاملات شیمیایی بین گاز و الکترود حساس باعث تغییر در جریان الکتریکی در سنسور میشود. اندازهگیری این تغییرات جریان الکتریکی توسط سیستم الکترونیکی سنسور صورت میگیرد و در نهایت غلظت گاز مورد نظر قابل مشاهده میشود.
سنسورهای الکتروشیمیایی در بسیاری از کاربردها مورد استفاده قرار میگیرند، از جمله اندازهگیری غلظت گازها در صنایع نفت و گاز، شناسایی گازهای سمی در محیط کار، اندازهگیری کیفیت هوا و کنترل آلودگی، و همچنین در دستگاههای حسگر هوشمند مورد استفاده قرار میگیرند.
سنسور نسبتی یک نوع سنسور است که برای اندازهگیری تغییرات نسبی در یک مقدار فیزیکی استفاده میشود. این سنسورها عموماً با استفاده از یک مرجع یا مقایسهگر خودکار که یک مقدار ثابت دارد، تغییرات را اندازهگیری میکنند. به عبارت دیگر، آنها نه مستقیماً مقدار مطلق یک پارامتر را اندازهگیری میکنند، بلکه تغییرات نسبتی آن را نشان میدهند.
مثالهایی از سنسورهای نسبتی عبارتند از سنسورهای دما (که تغییرات نسبتی در دما را اندازهگیری میکنند)، سنسورهای رطوبت (که تغییرات نسبی در رطوبت را اندازهگیری میکنند) و سنسورهای فشار (که تغییرات نسبی در فشار را اندازهگیری میکنند). این سنسورها در بسیاری از صنایع و کاربردها مورد استفاده قرار میگیرند، از جمله صنایع خودروسازی، الکترونیک، کنترل فرایند و سیستمهای اندازهگیری.
سنسور لیزری یا لیزر سنسور، یک نوع سنسور است که از تکنولوژی لیزر برای اندازهگیری و تشخیص اطلاعات استفاده میکند. این دستگاهها از پرتو لیزر برای ارسال و دریافت سیگنالهای نوری استفاده میکنند. با استفاده از اصول فیزیکی نور و بازتاب آن از اشیا یا تغییر مسیر آن در حضور یک ماده خاص، سنسور لیزری میتواند اطلاعاتی مانند فاصله، سرعت، حرکت، وجود شیء و یا خواص دیگر را اندازهگیری و تشخیص دهد. سنسورهای لیزری در بسیاری از صنایع و کاربردها مورد استفاده قرار میگیرند، از جمله رباتیک، خودروهای هوشمند، صنعت نظامی، پزشکی و سنجش از دور.
گازسنج سنسورهای نیمه هادی
سنسورهای نیمه هادی، دستگاههایی هستند که برای تشخیص و اندازهگیری ویژگیها و پارامترهای مختلفی مانند درجه حرارت، فشار، نور، جریان الکتریکی و غیره استفاده میشوند. این سنسورها از مواد نیمه هادی مانند سیلیکون ساخته شدهاند و بر پایه اصول فیزیکی و الکترونیکی کار میکنند.
سنسورهای نیمه هادی به علت ویژگیهای خاص خود مانند سایز کوچک، پاسخدهی سریع، دقت بالا و قابلیت اندازهگیری در محدوده وسیعی از مقادیر، در بسیاری از صنایع و کاربردهای مختلف استفاده میشوند، از جمله صنایع خودروسازی، الکترونیک، پزشکی، محیط زیست، انرژی و غیر